نگاهی به آلبوم جدید کالکتیو فرانسوی اسید عرب | امید سلطانی
موسیقی پاپیولار کشور الجزایر در اغلب نقاط جهان با عنوان «رای/Raï» شناخته می‌شود. اگرچه رای فقط یکی از انواع موسیقی‌های رایج در شمال غربی قاره‌ی آفریقاست، اما از منظر فرهنگی/سیاسی در الجزایر مهم‌ترین و محبوب‌ترین فرم ترانه محسوب می‌شود. در تقابل با آنچه بطور سنتی توسط شیوخ منطقه خوانده و ترویج داده می‌شد، فرهنگ «شابی»ها در تقابل با عقاید سنتی و فولکلوریک این بخش از آفریقا که تحت استعمار فرانسه بود شروع به رشد کرد. در حقیقت همچون بسیاری از ظواهر فرهنگ پاپیولار در جای جای جهان سوم، «رای» هم در دهه‌ی 1920 هم در تقابل با استعمار خارجی‌ها و هم به کمک فرهنگ آنها شروع به رشد و گسترش کرد. رای در ابتدا بیش از آنکه فرم و ابزار تازه‌ای معرفی کند با محتوای تازه‌ی خود سنگ بنای موسیقی نوین الجزایر را بنیان گذاشت. ارزش‌هایی همچون زیر یوغ اروپایی‌ها رفتن از سویی و نگرش‌های سنتی و متعصبانه‌ی اسلامی در سوی دیگر با اشعار تازه‌نفس‌هایی که «شاب/جوان» نامیده می‌شدند آماج حمله قرار گرفتند و «پاریس کوچک» پر شد از جوانانی که نه فرانسوی‌ها را می‌خواستند و نه شیوخ تنگ نظر خود را.
وقتی «رای» بار دیگر در دهه‌ی هشتاد سر بر آورد دیگر بحث فقط محتوای آزادی‌خواهانه‌ی ترانه‌ها نبود. الجزایر چند سالی بود که استقلال خود را بدست آورده بود و طی سالهای پس از استقلال سیل موسیقی‌های تر و تازه‌ای مثل رگه، راک ان رول و همچنین روش‌های نوین تولید موسیقی الجزایر را درنوردیده بود. حالا دیگر وقتش رسیده بود که این موسیقی مخالف‌خوان و مدرن صدایش را به خارج از مرزهای آفریقا برساند. سیلی از دختران و زنان پس از دوران استقلال به این موج پیوستند و در قالب موسیقی به لیبرالیزه کردن اخلاقیات سنتی جامعه و بیان آزادی‌های فرهنگی و جنسی پرداختند بطوریکه دیگر می‌شد از عبارت «نسل رای» استفاده کرد.
بسیاری ممکن است رای را صرفن همان موسیقی پاپ رایج در دیگر نقاط جهان با همان مختصات اما به زبان عربی بدانند. اما تاثیر لحن موسیقی بادیه‌نشینان آفریقایی (Bedouin Music) و همچنین تاثیرپذیری فراوان از ریتم موسیقی رگه همراه با سازبندی‌هایی که ترکیبی از سازهای کوبه‌ای آفریقایی و سازهای دیگری چون آکوردئون، ساکسفون و سینث‌ها و درام ماشین‌ها از جمله بارزترین ویژگی‌های موسیقایی این سبک هستند.
اسید عرب کالکتیوی از موزیسین‌های سبک تکنو و رقص فرانسوی امسال دومین آلبوم خود را با نگاهی به سنت موسیقایی «رای» و همکاری موزیسین‌هایی از الجزایر منتشر کردند. این آلبوم با عنوان «جدید/Jdid» در قالب 11 قطعه در حالی منتشر می‌شود که آلبوم نخست آنها (Musique De France) محبوبیت فراوانی برایشان به ارمغان آورد (در پادکست بهترین آلبوم‌های 2016 به این آلبوم نگاهی داشتم). پس از آن گروه مشغول ریمیکس‌هایی بود که هر کدام امضای مخصوص اسید عرب را بر پیشانی خود داشت؛ مثل ریمیکس قطعه‌ی Cafe از یاسمین حمدان که در آلبوم Al Jamilat Reprise منتشر شد. اگر کیفیت مطلوب اسید عرب پیش از آلبوم جدیدشان در ترکیب و تلفیق “مسطح/Plain” بیت‌های مرسوم کلاب، موسیقی تکنو، اسید-هاوس و ملودی‌های خوش‌طعم عربی بود؛ Jdid در جستجوی چیزهای بیشتری است. در معرفی‌نامه‌ی آلبوم از زبان خود گروه می‌خوانیم: «اسید عرب با آلبوم جدید خود گامی بزرگ در مسیرش برداشته و دیالوگی که میان کرانه‌ی شمالی، جنوبی و شرقی مدیترانه برقرار کرده بود را عمق بخشیده است.» حضور خوانندگانی از الجزایر مثل رادیا منل، سوفیان سعیدی، امل وهبی و شیخا حجلا، نوازنده‌ی باقلاما جم ییلدیز و از همه مهمتر کیبوردیست الجزایری کنزی بورا همگی نشان از این دارد که ایده‌های بزرگتری در سر دی‌جی‌های فرانسوی اسید عرب است.
