یادداشتی پیرامون موسیقی فیلم Phantom Thread

یادداشت رضوان صیاد پیرامون موسیقی فیلم Phantom Thread (رشتۀ خیال)

فیلم Phantom Thread یا رشتۀ خیال ساختۀ پاول توماس اندرسون، داستان خیاط و طراح لباس مشهوری‌ به نام رینالدز وودکاک و معشوقه‌اش آلماست. موسیقی متن این فیلم ساخته جانی گرین‌وود، آهنگسازی‌ست که به همراه دنیل دی لوئیس و پاول توماس اندرسون، مثلث دست‌‌اندرکاران حساس این فیلم را کامل می‌کند.

اگر بتوان به موسیقی هر فیلمی عنوان «موسیقی پس‌زمینه» را داد، احتمالا موسیقی فیلم Pahntom Thread را باید از این قائده مستثنی کرد؛ چرا که ما با یک عنصر جدا از تصویر سر و کار نداریم. بخش زیادی از فیلم – حدود ۹۰ دقیقه از ۲ ساعت – به همراه موسیقی پیش می‌رود. موسیقی متنی که لزوما با فیلم تعریف نمی‌شود، بلکه روی آن سوار و در آن حل شده‌است. برای مثال می‌دانیم که شخصیت اصلی داستان، طراح لباسی بسیار دقیق و دل‌بسته به کارش است و در طول فیلم انواع لباس‌ها با طرح‌های مختلف را برای ما به تصویر می‌کشد. به همین صورت، تنوع موسیقی این فیلم نیز انکارناپذیر است. به نوعی که تصویر دستی در حال لمس ظریف پارچه در کنار موسیقی گرین‌وود، حس لامسه مخاطب را تحریک می‌کند. تنوع موسیقایی آلبوم را می‌توان از گستره سازبندی آن هم دریافت. حسی که از بخش زهی آرشه‌ای می‌گیریم با حس همنوازی پیانو و ویولا کاملا متفاوت است؛ همان تفاوتی که جنس پارچه نخ و ابریشم را از یکدیگر متمایز می‌کند. اینجا شاید باید از خود پرسید:« تا به حال چندبار تنها با دیدن و شنیدن چیزی، قادر به لمس آن بوده‌ایم؟»

تاثیرپذیری گرین‌وود در این آلبوم از آهنگسازان دوره رمانتیک انگلیسی کاملا محسوس است. در قطعه Sandalwood، آرشه‌های کوتاه سازهای زهی و ریتم چابک و پر جنب و جوش تمامی قطعه، نوعی دژاووی شنیداری از آثار دبوسی را برای انسان تداعی می‌کند. فضای تاریک و ساکن قطعه The tailor of Fitzrovia نیز الهام گرفته از آثار بنجامین بریتن، آهنگساز برجسته قرن ۲۰ انگلستان است. به گفته خود گرین‌وود:« بسیاری از ایده‌ها کار دنیل [دی‌لوئیس] و پاول [توماس اندرسون] بود. ما درباره موسیقی دهه ۵۰ بریتانیا صحبت و تحقیقات زیادی کردیم. در نتیجه این پژوهش‌ها، بریتن با داشتن فضایی سرد و تاریک، گزینه مناسبی به نظر می‌رسید.»

فضای این قطعه همچنین ارتباط بسیار نزدیکی با لوکیشن اصلی فیلم (خانه وودکاک) دارد. فضایی سرد و تاریک متشکل از آدم‌هایی سخت‌گیر و ظاهرا به دور از صمیمیت، با زندگی ساکن و یکنواخت‌شان.

تاثیرپذیری گرین‌وود در این آلبوم از آهنگسازان دوره رمانتیک انگلیسی کاملا محسوس است. در قطعه Sandalwood، آرشه‌های کوتاه سازهای زهی و ریتم چابک و پر جنب و جوش تمامی قطعه، نوعی دژاووی شنیداری از آثار دبوسی را برای انسان تداعی می‌کند.

و اما نام فیلم – رشته خیال – اهمیتی بیشتر از ارتباط با نخ‌های در خور هر لباس دارد. شخصیت اصلی فیلم عاشقانه مادرش، کسی که حرفه خیاطی را نیز از او آموخته بود را دوست می‌داشت. شدت این عشق به اندازه‌ای بود که همواره یک رشته از موی او را در جیب کت خود به همراه داشت تا از این طریق او را نزدیک قلب خود احساس کند. ارتباط این داستان و نام فیلم با قطعه Never Cursed بسیار ملموس است. قطعه‌ای مملو از نت‌های کشیده سازهای زهی که از یک خط ویولن ساده آغاز و رفته رفته خطوط صدایی بیشتری به آن اضافه می‌شود. با این حال، صدای پررنگ ویولن را تا انتهای قطعه نمی‌توان نشنیده گرفت. به طوری که اگر چشمانتان را ببندید، آن را همچون یک رشته نازک در آمد و رفت سازهای متنوع قطعه و بین همهمه زیاد دنبال می‌کنید.

موسیقی متن فیلم Phantom Thread احساسات ما را چه ذهنی و چه روانی به راحتی در دست دارد. این تسلط بر مخاطب به هیچ وجه توسط یک دوربین به تنهایی صورت نمی‌گیرد. جانی گرین‌وود برای موسیقی متن این فیلم نامزد جایزه اسکار شد اما در نهایت آن را به الکساندر دسپلات برای موسیقی متن فیلم The Shape Of Water باخت. با این حال آن طور که به نظر می‌رسد، این آلبوم ماندگارتر از زمان خودش خواهد ماند. به همان دلیلی که در ابتدای متن اشاره شد؛ «موسیقی این فیلم جدا از داستان و دارای یک شخصیت مستقل است.»