مجله فرهنگی اورسی امسال تصمیم گرفت با کمک تعدادی از فعالین در حوزه موسیقی لیستی از بهترین آلبوم‌های ۹۵ را منتشر کند. شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی می‌توانستند فارغ از جغرافیای انتشار و بحث مجوز، آلبوم‌هایی که از ابتدای اسفند ۹۴ تا پایان بهمن ۹۵ توسط هنرمندان ایرانی منتشر شده بود را انتخاب کنند.
در ادامه لیستی آورده شده از آلبوم‌های شنیدنی سال 95. قبل از هر چیز لازم هست به این نکته اشاره کنیم که لطفاً به این لیست به چشم یک پیشنهاد نگاه کنید چون ما آلبو‌م‌ها را ارزش‌گذاری نکردیم. رتبه بالاتر صرفاً به این معنی‌ست که به مذاق شرکت‌کنندگان بیشتر خوش آمده. نکته آخر اینکه موسیقی تا حد زیادی سلیقه‌ای و ما در این لیست تماماً از دیدگاه سلیقه شخصی خودمان برخورد کردیم. پس اگر از هنرمند مورد علاقه شما یا سبکی که گوش می‌دهید عنوانی در این لیست نمی‌بینید لطفاً آن را به پای سلیقه موسیقایی ما بگذارید و نه چیز دیگر.
دوستانی که در تهیه این لیست به ما کمک کردند:
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]ارشک عزیزی، امیر بهاری ، امیرحسین ناظم‌زاده ، حامد حبیب‌پور ، سامان کرم پور ، سهند آدم عارف ، سیامک قلی زاده ، سینا چراغی ، صادق کیا ، علیرضا تهرانی ، محمد خلیلیان ، نسیم پور بریمی .[/box]
#10
گذشتن و رفتن پیوسته
گروه بمرانی
نشر نوفه
تا چند ماه پیش فکر می‌کردم اگر کسی عقل سالم داشته باشد نمی‌تواند بمرانی را تحمل کند. البته که حواسم به بچه‌های کم سن و سالِ نابالغِ هنری نبود. بمرانی با انتشار آلبوم جدیدش چهره‌ی دیگری از خود نشان داد که رابطه‌ی پیچیده‌ای با آثار پیشینشان دارد. به این کلید واژه‌ها دقت کنید: دلقک‌بازی، گروتسک، خوشحالی، تایگرلیلیز، موسیقی بالکان، بلوز، فالش. بمرانی و منتقدانش، حرف از چیزهایی می‌زدند که واقعا وجود نداشت. یعنی نه آن چیزی بودند که خودشان می‌خواستند و نه آن چیزهایی که منتقدان به آنها نسبت می‌دادند. اما حالا آنها واقعاً دلقک بازی در می‌آورند، صدای مختص خود را دارند، در عین حال فضای غمگین خلق می‌کنند و فالش خواندن بهزاد قابل تحمل و حتی در مواردی اصلاح شده است. باید توجه کرد که دلقک بازی در اینجا به معنای کاملا مثبت مورد اشاره است و از روحیه‌ی شاد کردنی که در بمرانی وجود دارد نشات می‌گیرد. شاید کسی بگوید دلیل اصلی تفاوت در این آلبوم ترانه است اما به نظرم آنها در تفکر پخته‌تر شده‌اند و این به همه عناصر کارشان سرایت کرده است. بسیاری از وصله‌ها که شاید فقط در ظاهر برای خود تعریف کرده بودند یا حتی وصله‌هایی که منتقدان به آنها می‌چسباندند حالا قسمتی از روحیه اورجینال گروه است. اگر این روند ادامه پیدا کند یعنی آنها فیلترِ «بمرانی کننده» را پیدا کردند و مهم نیست ورودی چه چیزی یا چه کسی باشد.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/siamakgh/” icon=”” target=”true”]سیامک قلی زاده[/button]
#9بی‌هوا
امیرعلی محبی‌نژاد
آوا خورشید
«بی‌هوا» تجربه‌ای [tooltip text=”کنسل” gravity=”s”]نام گروهی است که محبی‌نژاد در آن فعالیت می‌کرده. نام گروه از آنجایی می‌آید که بیشتر پروژه‌های پیشین گروه در نهایت کنسل می‌شده[/tooltip] نشده و به سرانجام رسیده از امیرعلی محبی‌نژاد است که زمستان پارسال عرضه شد. با آلبومی سر و کار داریم که تا حد زیادی ترانه‌محور است اما خواننده‌محور نیست. آنچه در پس‌زمینه وکال مونوتن و استکاتوی محبی‌نژاد شنیده می‌شود خود پکیج جذابی است. کلاژی از اصوات گوناگون، که همانند خوانش مؤلف، ترکیبی عمدتاً مقطع، بریده بریده و خشک است. در موسیقی تصویری محبی‌نژاد تأکید زیادی بر روی ریتم، groove و البته سکوت دیده می‌شود. موسیقی البته به خوبی توانسته مفهوم و فضای کلی ترانه‌های تلخ آلبوم را ترسیم کند. ترانه‌ها بیشتر ناظر بر کسی است که با وجود دویدن‌های مداوم به جایی نمی‌رسد و با این حال باز به دویدن ادامه می‌دهد هر چند که امید آنچنان زیادی هم به رسیدن ندارد. سبک مشخصی برای این آلبوم نمی‌توان تعریف کرد اما بی‌هوا را در مجموع می‌توان در رده کارهای الکترونیک قرار داد. آلبومی جسورانه و متفاوت در فضای عرصه رسمی موسیقی ایران.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/sinache/” icon=”” target=”true”]سینا چراغی[/button]
#8احوالات شخصی ۹ : دستان تنها
امیر دارابی
خانه هنر خرد
آنقدر در مطالبم گفتم و گفتند که «امیر دارابی»، ۱۹ ساله یا حالا ۲۰ ساله است خسته شدم و با خودم فکر می‌کنم تا وقتی امیر چند ساله شود قرار است سنش را ذکر کنیم و این نکته را باعثِ اهمیتش بدانیم. اصلاً بیایید فکر کنیم که او جوان نیست؛ باز هم بدون شک از بهترین نوازنده‌های پیانو جز در ایران است و این نکته در آلبومش مشهود است. البته که این آلبوم عصاره‌ای از تعلیمات کلاسیک و جز است که طی این سال‌ها دیده. امیر با آلبوم «دستان تنها» نشان داد نه فقط یک نوازنده، بلکه در آهنگسازی هم صاحب ایده است. البته مگر در سبک کاری او، سالی چند آلبوم منتشر می‌شود که باعث شود او از بهترین‌ها نباشد. امیر برخی از قطعات را به هم پیوند زده و تا حدی پیوستگی بخشیده است اما نه در تمام آلبوم. به نظر می‌سد در نیمه اول آلبوم، دقت و حساسیت بیشتریی وجود دارد اما از نظر احساسی وزنِ نیمه دوم سنگین‌تر است.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/siamakgh/” icon=”” target=”true”]سیامک قلی زاده[/button]
#7
وهم
حسام اینانلو، نوید افقه، تونی اورواتر
رهگذر هفت اقلیم
تجربه‌گرایی جزء جدایی‌نشدنی موسیقی حسام اینانلو محسوب می‌شود و شاید جسارت موجود در موسیقی او، مرهون سنت‌شکنی‌های کیهان کلهر در موسیقی باشد. فارغ از محدودیت‌های جغرافیایی و به لطف اینترنت، سه هنرمند با سه نگاه کاملا متفاوت در کنار هم قرار گرفته‌اند. حسام پیش از این تجربه همکاری با موزیسین‌هایی مثل مرتضی گودرزی و … را داشته و بعد از تجربه همکاری ادامه‌دارش با پیمان یزدانیان، گویی وارد فاز جدیدی از دوره‌ی حرفه‌ای خود شده و مسیرش را در راه موسیقی جهان قرار داده است. حضور در فستیوال womex (معتبرترین فستیوال world music) باب آشنایی او با Tony Overwater هلندی را باز می‌کند و کلید همکاری بین آنها زده می‌شود. در ادامه نوید افقه نیز که در نوگرایی، ذهنی باز و خلاق را داراست با تمام سابقه گرانقدرش در زمینه موسیقی سنتی، در این مسیر آنها را همراهی می‌کند و حاصل همنشینی کمانچه با کنترباس و تمبک، آلبومی به اسم وهم می‌شود. آلبومی که صدایی مدرن می‌دهد و در نقاطی به سمت موسیقی جَز و فولکلور می‌رود. حسام اینانلو همچون اکثر کارهای پیشین خود، با استفاده نکردن از کلام در موسیقی‌اش، انتزاع آثار را بالا می‌برد و مخاطب را در خیال و گمان خود رها می‌کند تا با گوش در دنیایی شخصی سفر کند.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/saman/” icon=”” target=”true”]سامان کرم پور[/button]
#6دور
ماکان اشگواری، امیر صارمی
نشر نوفه
«دور» از ماکان اشگواری و امیر صارمی را می‌توان آلبومی متفاوت در حیطه موسیقی پاپ دانست. ژانری که در ایران بیشتر به موسیقی‌هایی با ملودی دم دستی، موتیف های تکراری و شعرهای سطحی شناخته می‌شود. ماکان اشگواری با حفظ سادگی ترانه‌هایش، عاشقانه‌ی آرامی را ایجاد کرده که احساسِ درونی هنرمند را به بهترین وجه با مخاطب به اشتراک می‌گذارد. علاوه بر حس موجود، تکنیک‌های استفاده شده در کارها که گاه به موسیقی جَز نزدیک می‌شود نیز به قدرت آلبوم می‌افزاید. در طول مسیرِ چند ساله‌ی به وجود آمدن آلبومِ «دور» موزیسین و نوازنده‌هایی که هرکدام در حیطه کاری خود از حرفه‌ای ها به حساب می‌آیند ماکان و امیر را همراهی کرده‌اند. در این آلبوم سردار سرمست به عنوان نوازنده پیانو الکتریک حضور داشته، کریستوف رضاعی تنظیم زهی آثار را عهده‌دار بوده و سهیل پیغمبری نوازنده کلارینت و بردیا کیارس با ویولن و ویولن آلتو، در به وجود آمدن «دور» سهیم بوده‌اند.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/saman/” icon=”” target=”true”]سامان کرم پور[/button]
#5یال و باد
حسام اینانلو
هرمس
برای توصیفِ «یال و باد» ساخته‌ی «حسام اینانلو»، شاید بد نباشد که از تجربه‌ی شخصی‌ام در اولین برخورد با این آلبوم شروع کنم: اولین قطعه‌ای که از آلبوم شنیدم، قطعه‌ی«یال و باد» بود؛ به درخواستِ خودِ حسام. قطعه که شروع شد فضاسازیِ سوزناکش همراه با تصویرسازی‌های ملودیک، همان چیزی بود که از جنس موسیقیِ این روزهایِ او سراغ داشتم. همراه با خودش غرق شدیم در فضایی که عطشِ بارانِ قطعه‌ی «پراکنده» را هر لحظه بیشتر میکرد. در «پراکنده» بیش از پیش ملودی را میشنویم که همچون خاطره‌ای در یاد، در حالِ محو شدن است. خاطره‌ای ملودیک که در کلِ آلبوم، آهنگساز در پی یافتنش است. خاطره‌ای از جنسِ عشق و شور، غم و ترس.
حسام اینانلو در آلبومِ «یال و باد» بیش از همیشه زبانِ خودش را پیدا کرده. زبانی که دو اِلمانِ مهم دارد : تصویرسازی و گفتگو. او با شکل دادن تصویرهای موسیقاییاش از طریق ایجاد گفتگو میان سازها و اصواتِ مختلف، زبانش را تعریف می‌کند. با اینکه ضبطِ این آلبوم مربوط به سال ۹۳ میباشد، اما شاید بتوان آن را در قله‌ی فعالیت‌هایش قرار داد. آلبومی که در اولِ صفِ نوگرایی و به واقع، آوانگارد بودن قرار گرفته.
او بدون شک بعد از این زبان موسیقاییاش را بیشتر گسترش خواهد داد، زبانی فراتر از گفت‌وگویِ «یال» ها و «باد» ها.*
* “اسم آلبوم را مانند اثر قبلی (رام)؛ رامین صدیقی انتخاب کرد. دلیل انتخاب این اسم؛ حضور دو ساز آرشه‌ای که آرشه‌هایش از جنس یال است و دو ساز بادی بود. البته من بسیار از این اسم راضی هستم چون علاوه بر این نزدیکی به سازبندی آلبوم، تصاویر و فضاهای در ذهن من را هم منتقل می کند.” (قسمتی از مصاحبه حسام اینانلو با خبرگزاری ایلنا)
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/nasimpourbereimi/” icon=”” target=”true”]نسیم پور بریمی[/button]
#4Hawniyaz
Kayhan Kalhor, Aynur, Cemil Qocgiri & Salman Gambarov
Harmonia Mundi
هاونیاز، حاصل همکاری و همنوازی کیهان کلهر، [tooltip text=”آینور” gravity=”s”]Aynur خواننده کردتبار ساکن ترکیه[/tooltip]، [tooltip text=”سمیل ککگیری” gravity=”s”]نوازنده کردتبار تنبور [/tooltip] و [tooltip text=”سلمان گامباروف” gravity=”s”]Salman Gambarov پیانیست اهل جمهوری آذربایجان که در سبک جز فعالیت دارد[/tooltip] است. نطفه شکل‌گیری این آلبوم، چهار سال پیش و در جریان [tooltip text=”فستیوال مورگن‌لند” gravity=”s”]فستیوالی مربوط به موسیقی شرق که در شهر اوزنابروک برگزار می‌شود.[/tooltip]، ریخته شد. در این فستیوال، هر کدام از این موزیسین‌ها اجرای مستقلی داشتند اما سمیل از کلهر و سلمان دعوت می‌کند تا برای اجرای روز دوم، او و آینور را همراهی کنند. آنها بدون شناخت چندانی از هم، تصنیف معروف «دلاله» را اجرا می‌کنند که بسیار مورد توجه حضار قرار می‌گیرد. این همکاری یکسال بعد به طور جدی‌تری پیگیری شده و نتیجه می‌شود آلبوم «هاونیاز» با پنج قطعه نسبتاً بلند. هاونیاز ترکیبی است از فرهنگ‌های موسیقایی کردی، ایرانی و جاز غربی. هنرمندان این آلبوم هر چند که از دَرِ فرهنگ بومی خود وارد می‌شوند اما در نهایت، ترکیب منسجم و همنوایی از امضا و زبان شخصی خود را ارائه می‌دهند. آینور خواننده و البته قصه‌گوی بسیار ماهر و توانایی است. از حزن مادر در سوگ فرزند از دست‌رفته‌اش تا سفر یک روح سرگردان به سوی خالق یکتا یا ماتم دخترکی که به زور او را شوهر داده‌اند؛ صدای جادویی آینور آنچنان احساسات را به خوبی منتقل می‌کند که نیازی به دانستن زبان کرمانجی ندارید. کمانچه کلهر در این آلبوم درست مانند بادهای گریزان مناطق کردنشین ایران است. به این ترکیب، ریتم‌های مرموز تنبورنوازی سیمل در کنار سکانس‌های پیانویی آمیخته به جز سلمان را بیافزایید و نتیجه آلبومی است که قدرت واقعی و وصف‌ناپذیر موسیقی را به نمایش می‌گذارد.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/sinache/” icon=”” target=”true”]سینا چراغی[/button]
#3دیورتیمنتو
احمد پژمان
خانه هنر خرد
«دیورتیمنتو» بازیگوشی احمد پژمان در حوالی هشتاد سالگی است. شوخ طبعی پیچیده‌ی مرد بزرگ موسیقی مدرن ایران که اثری پیچیده ولی گوش‌نواز است و بافت هارمونی خاصی با امضای آهنگسازش دارد. پژمان معلم بزرگی در دهه 1350 بود و امروز هم در آستانه 83 سالگی همچنان معلم است و «دیورتیمنتو» در عین اینکه یک اثر چهار بخشی دوست داشتنی و گوش نواز است شبیه یک جزوه کوچک درسی برای مدرنیست‌های نسل جدید عمل می‌کند. «دیورتیمنتو»ی پژمان حاوی دو نکته ساده و ارزشمند است. اول اینکه برای کار مدرن یک راه ساده، شناخت از موسیقی نواحی مختلف ایران است البته نه لزوما موسیقی یک منطقه خاص. یاد گرفتن دوتار و تبنور با ابداع تکینک‌های جدید یک چیز است و شناخت موسیقی یک منطقه و درونی کردنش ماجرای دیگری است، اتفاقی که در موسیقی پژمان رخ می‌دهد. نکته دیگر نگاه ویژه پژمان به مسئله هارمونی در موسیقی ایرانی است. پژمان باورش این است که برای هر قطعه که مود و مایه ایرانی دارد بهتر است به هارمونی مناسب آن قطعه و مایه را ساخت. دیورتیمنتو یک فرم آزاد و سرخوش در موسیقی است اما «دیورتیمنتو» پژمان بیش از آن که بازی گوشی فرمال باشد محصول یک مهندسی بازی‌گوشانه است.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%BE%DB%8C%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%DA%A9/” icon=”” target=”true”]امیر بهاری[/button]
#2آدم آدم است
سهیل مخبری
نشر و پخش جوان
سالی که گذشت شاهد تجربه‌های نوگرای خوبی در حوزه موسیقی ایرانی بودیم. تجربه‌هایی که هم به رنگ‌بندی اثر توجه ویژه‌ای نشان دادند (مثل آلبوم «دید» از سجاد کیانی یا «یال و باد» حسام اینانلو) و هم ضمن حفظ فاصله لازم از «ردیف»، هویتی ایرانی خود را حفظ کردند. «آدم آدم است» از موزیسین جوان ایرانی «سهیل مخبری» یکی از تجربیات قابل توجه در این زمینه بود. این آلبوم ۱۱ قطعه دارد که بخش نخست آن ملهم از آثار و جهان‌بینی بهمن محصص است. محوریت اصلی این آلبوم ساز قیچک است اما اشتباه نکنید! با یک آلبوم تکنوازی سر و کار نداریم. مخبری در آدم آدم است علاوه بر قیچک، سازهای کمانچه، ویولنسل و ویولن هم نواخته. شاید این شعر از مارینو مارینی شاعر ایتالیایی که در قطعه «رُم» با صدای خود بهمن محصص به گوش می‌رسد مانیفست کلی آلبوم را به خوبی نشان دهد:
ساختند، خراب کردند و آوازی غمگین در دنیا باقی ماند.
هر چند که قطعات آلبوم فرم منسجمی دارند (درست مانند مجسمه‌های محصص) اما در طول هر قطعه رخدادهای غیرمنتظره و پیش‌بینی نشده‌ای در انتظار مخاطب است. آرپژها و سکانس‌های به کار رفته در قطعات، حال و هوایی مینی‌مالیستی به آهنگ‌ها داده است. نیمه دوم آلبوم اما بیشتر از موسیقی نواحی و بومی ایران وام گرفته و آلبوم در مجموع، رنگ‌بندی تر و تازه‌ای از ساز کم‌تر شنیده شده قیچک را ارائه می‌دهد.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/sinache/” icon=”” target=”true”]سینا چراغی[/button]
#1این همانی
امیرحسین تفرشی‌پور
نشر و پخش جوان
شاید گفتن و شنیدن این جمله دیگر کلیشه‌ای شده که موسیقی نواحی ایران گنجینه ارزشمندی است که دارد از دست می‌رود و … . این یک واقعیت است که وقتی از موسیقی ایرانی صحبت می‌کنیم عمده تولیدات، مربوط به موسیقی دستگاهی و هر آنچه ملهم از آن است باشد. نوگرایی در حوزه موسیقی نواحی هم وجود دارد اما در سال‌های اخیر بیشتر شامل بازخوانی و بازتنظیم چند ترانه فولک بوده و یا سمپل کردن تعدادی آوازهای مقامی و قرار دادنش در بافت موسیقی رقص الکترونیک. از سوی دیگر هم جریانی موسوم به «موسیقی تلفیقی» را داریم که عمدتاً دست به ترکیب رنج محدودی از آواز ایرانی با برخی سبک‌های غیر ایرانی زده است. در این میان «این همانی» – حاصل همکاری امیرحسین تفرشی‌پور با چند موزیسین دیگر – آلبومی است که آمدن و شنیدنش لازم بود! آن چه میشنویم یک تلفیق تمام‌عیار بینامتنی و درون‌زا از مقام‌ها و جریان‌های گوناگون موسیقی کردها است آن هم با رنگ‌بندی و سازبندی نو و متفاوت. از آوازهای هوورامان و سورانی گرفته تا مقامات تنبور رایج در کردستان ایران با یک سازبندی تماماً آکوستیک در این آلبوم ارائه شده‌اند. حضور شمشال و چنگ (هارپ) در میان سازهای به کار رفته خود نکته جالبی است. «این همانی» نوبانگ کهنی است که روایتی مدرن از زندگی و تاریخچه چندین هزار ساله مناطق کردنشین را با متریالی تماماً متعلق به همین مناطق ارائه می‌دهد.
[button color=”red” size=”small” link=”https://owrsi.com/author/sinache/” icon=”” target=”true”]سینا چراغی[/button]
