«هنر دیدن» شمارۀ 1 | قدرت نگاه کردن
چگونه آنچه در یک اثر هنری می‌بینید؛ به شما هنر دیدن را می‌آموزد؟ کیفیت بصری یک اثر هنری شیوه ای را که ما آن اثر را می‌بینیم و معنایی که از آن برداشت می‌کنیم را شکل می‌دهد.یک هنرمند ممکن است از نقطه‌نظری نگاه کند که ما را در مواجهه با نگاه خیره و یا خطوط دید قرار دهد تا به چیزی اشاره کند که ما نمی‌بینیم. این استراتژی‌ها باعث ایجاد رابطه‌ای پویا بین هنرمند، اثر هنری و بیننده می‌شود.
در نظر گرفتن آنچه در یک اثر هنری مشهود است و آنچه در آن مشهود نیست و اینکه چگونه هنرمند ما را در رابطه با سوژه قرار می‌دهد؛ به ما کمک میکند تا به شکلی عمیق‌تر در مورد موقعیت اجتماعی، شرایط و جنسیت فکر کنیم. بر همین اساس در این ویدیو چند نمونه از این آثار بررسی می‌شوند.
تاج مهره دار از نیجریه که توسط یکی از بزرگترین قبایل آفریقایی (قبیلۀ یوروبا) ساخته شده است. شکل و الگوهای به کار رفته روی تاج باعث ارتباط رییس قبیله و جامعه و ایجاد پیوندهای اجدادی او با افراد قبیله می‌شود. بخش کلیدی تاج مخروطی، حجابی مهره‌دار است که روی صورت رییس قبیله قرار می‌گیرد و مخاطبان را از قدرت خطرناک موجود در نگاه رییس قبیله محافظت میکند. این حجاب همچنین ابزاری برای مخفی ساختن هویت پادشاه است که چهره‌های ساختگی تعبیه شده در روبرو و پشت کلاه را در معرض دید مخاطبان قرار می‌دهد.
این چهره‌های ساختگی نشان دهندۀ اجداد رییس قبیله است که قدرت او برای مشاهدۀ این جهان و جهان بالا به واسطۀ چشمان برجسته صورتک نمادسازی شده است.پرندگان روی تاج، نشان دهندۀ نقش حمایت‌گر زنان در قبیله‌اند. همسر ارشد رئیس قبیله در بالاترین قسمت تاج قرار دارد که منعکس کنندۀ سلسه مراتب اجتماعی است. امروزه در موزه‌ها می‌توانیم این تاج‌های معنادار را از نزدیک ببینیم اما آنچه قادر به دیدن آن نیستیم تاج در زمینه تشریفاتی اصلی آن است.
در ادامۀ ویدیو نقاشی “پاریس، یک روز بارانی” (1877) از گوستاو کایبوت (+) مورد بررسی قرار گرفته می‌شود. کالیبوت در خانواده‌ای مرفه در پاریس به دنیا آمد و در این نقاشی خیلی شبیه فردی ثروتمند است، او به واسطۀ تحصیلاتش دسترسی به دوربین لوسید داشت که جهان در حال تغییر را به شیوه‌ای جدید به تصویر می‌کشید.کالیبوت این صحنۀ خیابانی در اندازۀ واقعی را درست بعد از اینکه پاریس تحت روند مدرنیزاسیون قرار گرفت، خلق کرد. شهر در اطراف ساختمان‌های کلیدی از جمله طاق پیروزی شکل گرفت و این نقشۀ مدور به مقامات شهری اجازه داد تا شیوه‌ای که طبقات مختلف اجتماعی با هم تعامل دارند را به سادگی کنترل و نظارت کنند. ابعاد بزرگ نقاشی‌ها ما را به زندگی مدرن شهری در انتهای قرن نوزدهم در پاریس می‌برد .مقیاس بزرگ این اثر هنری ما را در ارتباط با با زوج شیک‌پوش در جلوی نقاشی قرار می‌دهد. عمق زیاد تصویر ما را با فاصله از طبقۀ کارگری قرار می‌دهد که در پس زمینۀ نقاشی حضور دارند.در حالیکه نقاشی کالیبوت انعکاسی از جهان معاصر اوست.
سیندی شرمن عکاس آمریکایی،شیوه‌هایی برای انتقاد از دنیای معاصر یافت. دنیایی که شیفته و مجذوب تلویزیون،لباس و آرایش است. سیندی شرمن برای اولین بار در دهۀ 1970 به واسطۀ مجموعه عکس‌هایش به شهرت رسید. او همیشه خودش را به عنوان سوژۀ عکس‌هایش
قرار داده و طیفی از نقش‌هایی که زنان به عنوان انسان‌هایی مطیع به خود می‌گیرند را نشان می‌دهد. در مجموعه عکس\Nشرمن خودش را سوژه‌ای آسیب‌پذیر در نظر گرفته که روی زمین نشسته است. او کادر تصویر را خیلی محدود کرده و تصویر را به گونه‌ای تنظیم کرده تا ببیننده نگاهی از موضع قدرت و از بالا به پایین به سوژه داشته باشد. اگرچه نما شبیه به نمایی از یک فیلم است، تصاویر به تنهایی در قامت عکس بدون داستانی خاص گرفته شده اند. در اینجا شرمن قدرتی را که کارگردان‌ها در قرار دادن مخاطبان در دل یک صحنه در اختیار دارند را القا میکند. از آنجایی که کاراکتر او به طور مستقیم به ما نگاه نمی‌کند، می‌توان استنباط کرد که قصد ندارد نگاه ما را به چالش بکشد. ما می‌توانیم هرچقدر بخواهیم به این تصویر خیره شویم اما به خاطر داشته باشید؛ شرمن به گونه‌ای صحنه را ساخته که در نهایت اوست که تجربۀ دیداری ما را هدایت میکند. از تاج قبیله ی یوروبا تا تصویر پانورمایی کالیبوت از پارس و تصاویر شرمن، هنوز هم آنچه به معنادار کردن یک اثر هنری کمک میکند، درک و فهم نگاه ما به آن اثر هنری است. دفعۀ بعد که به یک موزه رفتید توجه کنید که چگونه قدرت نگاه، تجربۀ شما را در مورد آثار هنری دیگر شکل می‌دهد.
ترجمه و زیرنویس:شمیم شاهمردانی
